Spółdzielczość jako projekt polityczny i gospodarczy | dyskusja

Dwudziestolecie międzywojenne to słodko-gorzka karta w polskiej historii. Rozpoczyna się euforią towarzyszącą odzyskaniu niepodległości, która następnie przechodzi w żmudną pracę nad reintegracją kraju i społeczeństwa. Finalnie marzenia o lepszym jutrze zostają brutalnie przerwane wybuchem II wojny światowej. Właśnie w tym burzliwym okresie najpełniej rozkwitł w Polsce spółdzielczy projekt stosunków społeczno-gospodarczych. Realizował się w narracji i praktyce samopomocy, obietnicy wyrwania się z nędzy, uniezależnienia ekonomicznego oraz osiągnięcia stabilizacji materialnej. Projekt spółdzielczy uzupełniały postulaty emancypacji kobiet i przeformułowania globalnych stosunków gospodarczych, tworząc z niego alternatywny, względem kapitalistycznego, projekt cywilizacyjny. Jego omówienie stanowi pretekst do refleksji nad aktualnością ideałów kooperatystycznych oraz ich uwodzicielską mocą. Spotkanie odbędzie się wokół książki Spółdzielczość jako organizacja gospodarcza II RP. Wybór pism, pod redakcją Filipa K. Leszczyńskiego.

prowadzenie: dr Bartłomiej Błesznowski
uczestnicy: Filip Leszczyński, Katarzyna Cwynar, Cezary Miżejewski
wstęp wolny

Gość główny: Filip Karol Leszczyński — filozof, doktorant w Zakładzie Filozofii Kultury Instytutu Filozofii UAM w Poznaniu. Interesuje go filozofia gospodarki oraz historia idei, przede wszystkim kooperatyzmu. Aktywny uczestnik doktoranckiej samorządności — zarówno w macierzystej uczelni, jak i na arenie krajowej. Przygotowuje rozprawę doktorską dotyczącą procesu utowarowienia wartości. Redaktor publikacji: Spółdzielczość jako organizacja gospodarcza w II RP. Wybór pism (wyd. Oficyna Naukowa).

Bartłomiej Błesznowski – historyk idei i socjolog wiedzy, adiunkt w Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych UW. Razem z Marcinem Królem prowadził serię wydawniczą „Genealogia współczesności. Historia idei w Polsce 1815-1939”, zaś aktualnie wraz z Aleksandrą Bilewicz przygotowuje serię książek poświęconych tradycji i aktualności idei polskiego kooperatyzmu. Współtwórca społecznej inicjatywy „Laboratorium kooperacji” i projektu badawczego „Tradycje polskiego kooperatyzmu. Od idei do praktyki” (grant NPRH). Opublikował, m.in. dwie monografie poświęcone myśli Michela Foucaulta, ostatnio Antyhumanistyczna teoria polityki w myśli Michela Foucaulta (Kraków 2016) oraz wybór pism polskich kooperatystów Cooperativism and Democracy. Selected Works of Polish Thinkers (Leiden 2018). Redaktor afiliowany czasopisma naukowego „Praktyka teoretyczna”.

Cezary Miżejewski, polityk społeczny z wykształcenia, socjalista z ducha i spółdzielca socjalny z wyboru. Uczestnik opozycji demokratycznej, współzałożyciel PPS. Potem związkowiec, poseł, urzędnik, wiceminister pracy. Od 2009 roku członek Spółdzielni Socjalnej "Opoka", kieduje Ogólnopolskim Związkiem Rewizyjnym Spółdzielni Socjalnych. Entuzjasta kooperatyzmu, ekonomii społecznej i usług społecznych.

----------------------------------------------------------------------------------------

Przedwojenny kooperatyzm był znaczącym prądem myślowym i fenomenem społecznym w powracającej na mapę Polsce. W ramach zjawiska spółdzielczości w okresie II RP ścierały się rozmaite nurty społeczno-polityczne: socjalistyczne, ludowe, anarchistyczne czy chrześcijańsko-demokratyczne. Kooperatyzm można jednak uznać za rodzaj metaidei, jaka spajała je wszystkie, stanowiąc element bazowy światopoglądu polskiej społecznie zaangażowanej inteligencji od okresu pozytywizmu do końca II RP. Ruch ten miał także ambicje wspólnototwórcze, ambicje przebudowy społeczeństwa i państwa zgodnie z ideałem opartej na zasadach samorządności i pomocy wzajemnej „rzeczpospolitej kooperatywnej”, którą miała stać się niepodległa Polska.

Choć ten prężny ruch społeczny, polityczny i ekonomiczny przeżywał wzrost w początkach XX wieku, druga połowa wieku okazała się o wiele mniej łaskawym czasem dla jego ideałów. Niestety ekonomiczno-prawne podporządkowanie ruchu spółdzielczego państwu, jakie nastąpiło po wielkim kryzysie na przełomie lat 20. i 30., oraz kolejne stadia państwowej centralizacji po II wojnie światowej, zniszczyły oddolny i demokratyczny charakter instytucji spółdzielczych, dezawuując tym samym emancypacyjny potencjał tychże. W okresie transformacji wolnorynkowej spółdzielczość wydawała się okryta wyłącznie cieniem dawnej świetności, stając przed nieuniknioną alternatywą komercjalizacji lub ostatecznego upadku w konfrontacji z siłami wolnego rynku.

Jeśli rację mieli dawni ojcowie spółdzielczości twierdząc, że najlepszym czasem dla rozwoju kooperacji jest okres kryzysu, być może właśnie dziś winniśmy wrócić do zapomnianych ideałów politycznych i praktyk ekonomicznych, które niegdyś odmieniały życie tysięcy ludzi. Czy jednak w warunkach rozwijającego się kapitalizmu, postępującej prekaryzacji pracy i ultranowoczesnych technik wyzysku opartego na panowaniu nad procesami przepływu kapitału finansowego, współczesne instytucje polityczno-gospodarcze odwołujące się do etosu kooperatywnego mają szansę stworzyć realną alternatywę dla gospodarki wolnorynkowej? Na to i kilka innych pytań postaramy się odpowiedzieć podczas cyklu spotkań dyskusyjnych, łącząc historię spółdzielczości w Polsce z aktualnymi formami samoorganizacji pracowniczej i konsumenckiej opartymi na idei pomocy wzajemnej.

To wydarzenie już minęło.
Sprawdź nadchodzące wydarzenia w dzielnicy Śródmieście lub w kategoriach: wykład inne